Niedobory żywieniowe jodu u dzieci. Przyczyny i objawy

Co powoduje niedobór jodu u dzieci? Przyczyny

Niedostateczne spożycie jodu przez najmłodszych pacjentów prowadzi do zaburzeń określanych w medycynie, jako tzw. zaburzenia z niedoboru jodu (z ang. IDD – Iodine Deficiency Disorders). Co do nich prowadzi? Przyczyną niedoborów tego pierwiastka jest uboga, źle zbilansowana dieta (np. bezsolna, pozbawiona ryb - najwięcej jodu zawierają dorsze, mintaje i halibuty). Niedobór jodu może nasilać awitaminoza, a także deficyt różnych makro- i mikroelementów (np. cynku, żelaza, selenu, miedzi). Przyswajanie pierwiastka mogą utrudniać substancje zawarte np. w brokułach, kapuście, kalafiorze, rzodkiewce, chrzanie, gorczycy,  rzepie, soi, orzeszkach ziemnych.

Dzienne zapotrzebowanie organizmu na jod wynosi:

• w przypadku dzieci do 6. r.ż. – 90 μg,
• w przypadku dzieci od 6. do 12 r.ż. – 120 μg,
• w przypadku młodzieży powyżej 12. r.ż. – 150 μg.

Jako że jod w 70% jest wydalany z moczem, a w 20% z kałem, rozpoznanie deficytów pierwiastka w organizmie nie zawsze jest łatwe. Pomocna jest w tym ocena stężenia TSH (hormonu tyreotropowego, wydzielanego przez przysadkę mózgową) i stężenia tyreoglobuliny (białka swoistego dla tarczycy). Wielu rodziców zastanawia się, jak można rozpoznać niedobór jodu u dziecka.

Niedobór jodu a konsekwencje zdrowotne dla niemowląt i dzieci

Jod jest niezbędny do produkcji hormonów tarczycy, które mają wpływ na prawidłowy wzrost i dojrzewanie kości, funkcjonowanie mózgu, przysadki mózgowej. Hormony tarczycy są niezbędne do utrzymania prawidłowej temperatury ciała, wpływają również na pracę mięśni, serca oraz nerek. Niedobór jodu w trakcie ciąży działa negatywnie na życie płodowe - zwiększa ryzyko wad wrodzonych płodu, samoistnych poronień. Najbardziej poważną konsekwencją niedoboru jodu jest kretynizm (tj. wrodzony zespół niedoboru jodu), któremu towarzyszy upośledzenie słuchu i karłowatość. Niedobór jodu obniża iloraz inteligencji dziecka, prowadzi do rozwoju wola - przerostu tarczycy (u 5-20% uczniów w wieku szkolnym). U małych pacjentów z niedoborem tego pierwiastka może występować też:

• bradykardia,
• suchość skóry,
• ADHD,
• skłonność do depresji,
• uczucie ciągłego zimna,
• przyrost masy ciała,
• zwolnienie tempa wzrastania,
• problemy z przyswajaniem wiedzy - uczeniem się.

Jak uzupełnić niedobór jodu u najmłodszych? Pierwiastek musi być dostarczany z zewnątrz. Chcąc poprawić status jodowy dzieci, można podawać im pierwiastek drogą doustną lub w niektórych przypadkach dożylną. W uzupełnieniu niedoborów pomocne mogą być suplementy dla dzieci z określonym stężeniem jodu. Dobrym sposobem na szybkie uzupełnienie jodu w organizmie jest spożywanie soli jodowanej, ryb morskich, takich jak: dorsz, halibut, mintaj, łosoś, tuńczyk w oleju. Inne, dobre źródła jodu to jaja, ser gouda, mleko, kefir, maślanka, chleb żytni. Podejmowane są również próby suplementacji jodu poprzez fortyfikację pieczywa, mleka noworodków i olejów. Podsumowując, jod odgrywa ważną rolę w wielu procesach fizjologicznych. Niedobór jodu u dzieci upośledza pamięć, obniża zdolności intelektualne, hamuje rozwój fizyczny. Według danych Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) z 2007 roku z powodu niedoboru tego pierwiastka cierpi około 30% uczniów w wieku szkolnym na całym świecie. Uzupełnianie codziennej diety w jod oraz suplementacja pozwalają uniknąć przykrych konsekwencji ciężkiego niedoboru jodu u najmłodszych.