Skąd się bierze agresja u dziecka? 7 sposobów na to, jak sobie z nią poradzić

Złość a agresja u dziecka

Czym różnią się złość i agresja? Złość jest naturalną emocją, którą odczuwa czasami (lub często) każdy człowiek. Jest to uczucie, tak samo jak smutek czy radość. Mamy prawo, a wręcz powinniśmy ją odczuwać. Pokazuje ona nam, że na coś się nie godzimy, że z czymś jest nam źle. Złość nie jest czymś dobrym ani złym, po prostu jest. Jest sygnałem, emocją. Różny wydźwięk może mieć jednak sposób radzenia sobie z nią. Agresja jest często sposobem wyładowania frustracji i metodą na wyrażenie złości. Przejawia się ona w fizycznym lub psychicznym wyrządzaniu komuś (lub sobie) krzywdy bądź straty. Agresja u dziecka może przejawiać się na różne sposoby. Inaczej wyglądać będzie agresja u dziecka 9-letniego, a inaczej u malucha. U młodszych dzieci zazwyczaj jest to np. kopanie, gryzienie, krzyczenie, bicie pięściami, a u starszych częściej pojawia się oprócz bicia i kopania, także przezywanie, oczernianie czy niszczenie przedmiotów. Agresywne dziecko w przedszkolu to niemałe wyzwanie i test pedagogicznych umiejętności. Niestety w wieku szkolnym nierzadko agresja jeszcze przybiera na sile i zdarza się, że w skrajnych przypadkach dochodzi do przemocy i popełniania przestępstw. Dlatego tak ważne jest reagowanie na jak najwcześniejszym etapie i udzielenie pomocy dziecku jak najszybciej.

Przyczyny agresji u dzieci

Niezależnie od wieku dziecka – czy pojawia się agresja u dziecka 9-letniego czy też 3-letniego lub 12-letniego, podstawę stanowi znalezienie jej przyczyn. Eliminowanie samych aktów agresji jest bowiem tylko maskowaniem problemu, a nie jego rozwiązaniem. Agresja u dziecka - przyczyny:

• silne emocje i frustracja,
• brak umiejętności wyrażania złości w inny sposób,
• problemy w relacjach z rówieśnikami,
• konflikty w domu, napięcie w rodzinie,
• obserwowanie zachowań agresywnych,
• odczuwanie zagrożenia psychicznego lub fizycznego – agresja jako reakcja obronna,
• brak poczucia bezpieczeństwa, niedostępność emocjonalna rodziców,
• niskie poczucie własnej wartości,
• brak wsparcia w nowych, stresujących sytuacjach,
• utrata bliskiej osoby, poważna choroba członka rodziny,
• traumatyczne wydarzenia,
• zbyt duża kontrola ze strony dorosłych, potrzeba autonomii.

Jak widać przyczyn agresji u dzieci może być wiele. Wszystkie jednak wiążą się z niezaspokojeniem pewnych potrzeb, głównie bezpieczeństwa i akceptacji. Ważne jest, by odkryć które z tych przyczyn stoją za zachowaniem konkretnego dziecka i spróbować mu pomóc poradzić sobie z trudną sytuacją.

Jak sobie radzić z dziecięcą agresją?

Agresywne dziecko w przedszkolu, szkole czy domu to nie lada wyzwanie. Praca z nim wymaga cierpliwości i konsekwencji, ale także wyrozumiałości i wrażliwości na jego potrzeby. Najważniejsze jest jednak, by nie reagować agresją na agresję. Na początek trzeba zdać sobie sprawę, że to nie dziecko jest problemem, ale jego zachowania, za którymi stoją jakieś niezaspokojone potrzeby. To ono potrzebuje pomocy. Jak radzić sobie z agresją u dzieci  - zapobieganie:

• Ucz dziecko rozpoznawania swoich emocji, nazywania ich i zauważania kiedy się pojawiają, by mogło reagować zanim przybiorą na sile.
• Zachęcaj dziecko do mówienia o swoich potrzebach, traktuj je poważnie. Jeśli czegoś nie może zrobić lub dostać, a bardzo chce, proponuj alternatywne rozwiązania. Pokaż, że jego potrzeby są ważne, nawet jeśli nie zawsze można je zaspokoić w danym momencie lub w określony sposób. Nauczysz tym samym dziecko, że warto mówić, czego chce i potrzebuje, co zmniejszy częstotliwość doznawanych frustracji .
• Ćwicz z dzieckiem różne sposoby na wyrażanie uczuć oraz ich rozładowywanie w sposób, który nikogo nie krzywdzi. Zależnie od wieku i sytuacji może to być np. wytupywanie złości, rysowanie zamaszystymi ruchami, zaciskanie i rozluźnianie pięści, metodyczne oddychanie, uderzanie w poduszkę, aktywność fizyczna.
• Naucz się technik relaksacyjnych, wykorzystaj te z ćwiczeniami oddechu. Spróbuj ćwiczyć parę minut dziennie, a w sytuacjach stresowych wykorzystuj ćwiczenia oddechowe do zminimalizowania odczuwanej złości i do uspokojenia.

Agresja u dzieci – sposoby działania

Jak sobie radzić z agresją u dzieci ciąg dalszy:

• Rozmawiaj z dzieckiem, szukaj przyczyn jego zachowania. Staraj się pracować nad problemem agresji, gdy dziecko jest spokojne i ma zasoby, żeby przyswajać nowe umiejętności. Ustalcie co wyzwala agresywne zachowania i postarajcie się odkryć co się pod tym kryje. Spędzaj z dzieckiem czas i zajmij się jego emocjami.
• Wspólnie ustalcie zasady zachowania i sporządźcie je na piśmie (u mniejszych dzieci w postaci obrazków), by móc je przypominać w każdym momencie. Zawrzyjcie tam też sposoby na radzenie sobie ze złością.
• Po akcie agresji, gdy emocje się uspokoją, porozmawiaj z dzieckiem o tym, co się stało. Mówcie o tym się co czuło, dlaczego postąpiło w taki sposób i jakie były efekty tego zachowania. Zapytaj co następnym razem mogłoby zrobić inaczej; jak mogło postąpić w tej sytuacji, by nie krzywdzić innych ani siebie.
• Jeśli czujesz, że jest ci trudno, że sytuacja cię przerasta lub po prostu chcesz się kogoś poradzić, skonsultuj się z psychologiem dziecięcym. Dobry fachowiec da wsparcie zarówno dziecku, jak i dzięki temu, tobie.

Zazwyczaj u podstaw agresji u dzieci leżą niezaspokojone potrzeby i trudności emocjonalne. Zatem radzenie sobie z jego agresją powinniśmy zacząć od rozpoznania jej przyczyn i zaopiekowania dziecka. Istotne znaczenie ma tu rozmowa i poświęcenie mu uwagi. Aby dziecko zaprzestało aktów agresji, musi mieć narzędzia do prawidłowego wyrażania emocji i rozładowywania napięcia. Ucz więc dziecko nazywania emocji, mówienia o swoich potrzebach oraz metod na rozładowywanie złości. Jeśli jednak sytuacja jest dla ciebie zbyt trudna, skorzystaj ze wsparcia psychologa.