Motoryka mała – co to jest? 15 pomysłów na ćwiczenia z dzieckiem

Co to jest motoryka mała?

Mówiąc o sprawności fizycznej dziecka zazwyczaj mamy na myśli motorykę dużą, czyli ruchy angażujące całe ciało lub znaczną jego część. Jednak oprócz dużej motoryki składa się na nią także motoryka mała. Zaburzenia tej pierwszej mogą jednak wpływać na trudności w rozwoju tej drugiej. Dlatego ważne jest, by od pierwszych dni życia dziecka dawać mu swobodę ruchu i zachęcać do ogólnego rozwoju fizycznego, by następnie ułatwić trening dłoni i palców przydatny już w wieku niemowlęcym np. do chwytania zabawek. Motoryka mała są to właśnie ruchy angażujące palce i dłonie, które wymagają odpowiedniej szybkości ruchów i ich precyzji. Oczywiście potrzebne jest do tego skoncentrowanie uwagi i skupienie. Do zadań, które wymagają dobrze rozwiniętej małej motoryki należą zarówno ćwiczenia grafomotoryczne, jak i czynności samoobsługowe. Bez jej sprawności niemożliwe byłoby chociażby zapinanie guzików, wiązanie butów, malowanie, pisanie czy lepienie z plasteliny.

Zaburzenia rozwoju małej motoryki

W każdym aspekcie rozwoju możemy mieć do czynienia z pewnymi odchyleniami od normy, a także ze znacznymi zaburzeniami. Jeśli np. dziecko jest wcześniakiem lub jego ogólna sprawność fizyczna jest na niższym poziomie niż u rówieśników, wolniej może rozwijać się u niego również motoryka mała. Ćwiczenia i zabawy w odpowiedniej formie powinny jednak pozwolić na podniesienie poziomu umiejętności w tym zakresie. Z kolei jeśli odchylenia te są znaczne konieczna może okazać się pomoc specjalistów. Motoryka mała – zaburzenia.  Mogą mieć one różne podłoże:

• nieprawidłowe napięcie mięśniowe;
• złe przystosowanie postury uniemożliwiające precyzyjne ruchy;
• zaburzenia czucia powierzchniowego;
• osłabione mechanizmy równoważne;
• problemy z percepcją wzrokową, wady wzroku;
• zaburzenia koordynacji wzrokowo-ruchowej.

W sytuacji, gdy podejrzewamy u dziecka powyższe nieprawidłowości, należy udać się do lekarza w celu ustalenia przyczyn i właściwej terapii. Np. w przypadku wad wzroku, może wystarczyć zastosowanie odpowiednich okularów, by minęły problemy z precyzyjnymi ruchami rąk.

Pomysły na ćwiczenia motoryki małej u dziecka

Aby dziecko było coraz bardziej samodzielne (zapinało guziki, suwaki, wiązało sznurowadło) i radziło sobie z ćwiczeniami grafomotorycznymi, potrzebuje odpowiedniej sprawności dłoni i palców. Zatem jak ćwiczyć motorykę małą, by ułatwić dziecku rozwój w tym zakresie? Motoryka mała – ćwiczenia:

• zabawy paluszkowe, tj. Sroczka, Idzie kominiarz po drabinie, Pan kciuk, itp.;
• malowanie palcami i całymi dłońmi maczanymi w farbie;
• zabawy różnymi masami plastycznymi, zanurzanie w nich dłoni, ugniatanie, tworzenie wałków czy kulek, formowanie różnych kształtów;
• nawlekanie np. koralików, guzików czy makaronu na mniej lub bardziej sztywne sznurki, nitki lub patyki;
• wydzieranki-naklejanki – dziecko może przedzierać kartki na kawałki w dowolnym kształcie lub próbować wydzierać określony kształt, a później naklejać to na arkusz papieru za pomocą kleju w sztyfcie lub rozprowadzanego pędzlem;
• stemplowanie gotowymi pieczątkami lub np. stemplami z ziemniaka. Można tworzyć abstrakcyjne kompozycje lub np. ścieżki ze śladami;
• samodzielne ubieranie się – zakładanie skarpet, zapinanie i odpinanie suwaków, guzików (najpierw dużych, luźno wsuwających się);
• zabawy w przesypywanie – zanurzanie dłoni w kaszy, fasoli, grochu czy też różnej wielkości koralikach, przesypywanie ich z jednych naczyń do innych (kubek, miska, miseczka), przenoszenie ich w dłoniach, palcach czy na łyżce;
• układanie klocków i puzzli;
• zabawy spinaczami do wieszania prania – najpierw dorosły zapina dziecku klamerki na ubraniach czy w różnych miejscach a dziecko zdejmuje, później próby samodzielnego zapinania;
• kulki z papieru – zgniatanie gazet lub niepotrzebnych kartek, kulanie gotowych kulek i rzucanie nimi;
• zabawy małymi piłeczkami – toczenie palcami, masaż dłoni, rzucanie i łapanie;
• zabawy w majsterkowanie – wkręcanie śrub, wbijanie bezpiecznych gwoździ, używanie śrubokrętów;
• cięcie nożyczkami – nauka chwytu, otwierania i zamykania nożyczek, cięcie pasków papieru a później wycinanie kształtów;
• kreślenie śladów patykiem na piasku czy kredą na chodniku, bazgranie, kolorowanie, rysowanie na papierze.

Motoryka mała u dzieci może być łatwo rozwijana w podczas codziennych zabaw. Trzeba jednak dziecku na nie pozwolić i zapewnić potrzebne „narzędzia”. Dłonie i palce maluchów świetnie mogą się ćwiczyć w spontanicznych zabawach np. w piasku i błocie, przy układaniu kompozycji z patyków i kamieni czy wyciąganiu okruszków z paczki po ciastkach. Warto też pewne zabawy organizować, by dziecko mogło poznać różne faktury i konsystencje. Zatem jak ćwiczyć motorykę małą? –Bawić się i brudzić z dzieckiem.