Wstrząs anafilaktyczny - co to jest i w jaki sposób udzielić pierwszej pomocy

Przyczyny bezpośrednie

Organizm w kontakcie z alergenem lub innym czynnikiem wywołującym wstrząs zaczyna pobudzać komórki tuczne wydzielające następnie np. histaminę, silne substancje, których skutki działania obserwuje się właśnie podczas wstrząsu anafilaktycznego. Kiedy przyczynę samego wstrząsu trudno jest określić, wtedy nazywamy go idiopatycznym.

Czym objawia się wstrząs anafilaktyczny?

Osoba dotknięta skutkami wstrząsu anafilaktycznego ma znacznie obniżone ciśnienie tętnicze krwi. Trudno określić całą gamę objawów, które obserwowane są przez osoby postronne. Jest ich zbyt duża ilość, a niektóre mogą wystąpić lub nie. W każdym przypadku jednak do wstrząsu dochodzi w parę sekund lub minut po spotkaniu organizmu z czynnikiem go wywołującym. Większość objawów mija samoistnie, ale sama przypadłość jest zbyt niebezpieczna, by osobę dotkniętą wstrząsem pozostawić bez fachowej pomocy i opieki. Do objawów głównych zalicza się wysypkę, pokrzywkę, zawroty głowy, uczucie osłabienia, chrypkę, kołatanie serca, wymioty, nudności, duszenie się poprzez silne uczucie braku dostępnego świeżego powietrza. Osoba chora jest blada, zimna, oblana zimnym, obfitym potem. Może wystąpić opuchlizna, która jest niezwykle niebezpieczna w okolicach gardła, ponieważ może zastopować proces oddychania przez całkowite lub częściowe zamknięcie krtani. Finalnie wstrząs anafilaktyczny może skutkować utratą przytomności, a w nieodosobnionych przypadkach nawet zgonem.

Przygotowanie do pierwszej pomocy

Niektóre osoby, szczególnie alergicy, mogą przewidywać u siebie wystąpienie w przyszłości wstrząsu anafilaktycznego. W tym przypadku rodzina i najbliżsi przyjaciele takiej osoby powinni zostać przeszkoleni w zakresie udzielania pierwszej pomocy, a w tym szczególnie w podawaniu adrenaliny. Jest to niezwykle ważne, ponieważ podanie adrenaliny już na miejscu, zaraz po wystąpieniu objawów, niejednokrotnie ratuje życie pacjenta. Czekanie na przyjazd karetki nie jest w tym przypadku dobrym wyjściem.

Dlaczego akurat adrenalina?

Podanie zastrzyku z adrenaliny maksymalnie mobilizuje organizm do wzmożonej pracy. Działanie adrenaliny związane jest z obkurczaniem naczyń krwionośnych, co wiąże się ze wzrastaniem ciśnienia tętniczego krwi. Cała dalsza reakcja tym powodowana zwyczajnie odwraca negatywne skutki wystąpienia wstrząsu, wracając osobę do całkowitego zdrowia w zaledwie kilka minut.

Pierwsza pomoc - krok po kroku

Należy niezwłocznie usunąć źródło uczulenia np. wyjąć żądło ze skóry lub wyjąć z ust resztki pokarmu - osoba przytomna powinna ten pokarm niezwłocznie wypluć.

1. Jeśli chory jest przytomny podajemy mu leki przeciwhistaminowe, które powinien przepisać mu lekarz prowadzący.
2. Osoba chora, jeśli jest przytomna, może sama podać sobie zastrzyk z adrenaliny. W przypadku utraty przytomności, lub kiedy osoba nie jest w stanie tego zrobić, zabieg musi wykonać osoba jej najbliższa. Zastrzyk podajemy domięśniowo w udo chorego. Igłę wbijamy energicznie, a następnie od razu wprowadzamy do mięśnia całą zawartość strzykawki.
3. W międzyczasie wzywamy karetkę, a po zabiegu kładziemy chorego w pozycji leżącej z nogami uniesionymi do góry.
4. W przypadku zatrzymania pracy serca lub zatrzymania oddechu powinno się rozpocząć akcję reanimacyjną.
5. Chory, po przyjeździe karetki, zostanie zabrany do szpitala na obserwację, która potrwa od 8 do 12 godzin, a w przypadkach ciężkich - kilkanaście dni.