Opieka nad noworodkiem – o czym powinni pamiętać świeżo upieczeni rodzice?

Karmienie piersią lub mlekiem modyfikowanym – jak często karmić malucha?

Karmienie noworodka i niemowlaka to temat, który wzbudza dużo emocji, w tym strachu u młodych rodziców. Obawy i wątpliwości dotyczące częstotliwości karmień, ilości mleka oraz samej techniki karmienia są zupełnie naturalne, zwłaszcza przy pierwszym dziecku. Aby trochę złagodzić swój stres i niepokój, warto zaufać dziecku – ono najlepiej wie, kiedy jest głodne!

Od pierwszego dnia noworodki sygnalizują rodzicom, że zbliża się czas karmienia. Takie sygnały nazywamy wczesnymi oznakami głodu. Zaliczają się do nich:

• wzmożone ruchy dziecka,
• cmokanie, mlaskanie, otwieranie buzi,
• odruchowe szukanie piersi, kręcenie główką na boki,
• szybkie ruchy gałek ocznych podczas snu.

Warto zwracać uwagę na te sygnały i proponować dziecku pierś lub butelkę zanim stanie się bardzo głodne, zacznie marudzić i płakać. Taki schemat karmienia zgodnie z potrzebami dziecka oraz mamy nazywamy karmieniem na żądanie. Świetnie sprawdza się on zarówno w przypadku karmienia piersią, jak i mlekiem modyfikowanym.

Oprócz karmienia na żądanie, rodzice powinni również przestrzegać kilku ważnych wytycznych.

• Noworodki należy karmić co 3-4 godziny, również w nocy. Jeśli dziecko nie budzi się po 3 godzinach od ostatniego posiłku, trzeba je obudzić i podać mu pierś lub butelkę.
• Noworodek i małe niemowlę karmione piersią powinny jeść minimum 8 razy na dobę (średnio 8-12 razy).
• Dzieci karmione mlekiem modyfikowanym w pierwszych miesiącach życia powinny każdego dnia otrzymywać 6-8 mlecznych posiłków.

Prawidłowa pielęgnacja jako profilaktyka odparzeń i podrażnień skóry

Troska o delikatną skórę malucha jest niezwykle ważna. Skóra dziecka łatwo ulega podrażnieniom i odparzeniom, a przy nieodpowiedniej pielęgnacji może się przesuszać i łuszczyć. Z tego względu warto zadbać o dokładną, codzienną toaletę niemowlaka, staranny dobór kosmetyków i pieluszek oraz odpowiednio częste przewijanie i przebieranie dziecka.

Podstawowym sposobem zapobiegania odparzeniom skóry jest poprawna higiena okolicy pieluszkowej. Pieluszkę należy zmieniać po każdym zabrudzeniu lub zmoczeniu. Skraca to czas kontaktu skóry z wilgocią i enzymami trawiennymi, które sprzyjają powstawaniu odparzeń. Podczas przewijania, należy bardzo dokładnie oczyścić skórę w okolicy pieluszkowej, osuszyć ją i posmarować cienką warstwą kremu ochronnego.

Oprócz przewijania, rodzice powinni zwrócić szczególną uwagę na kąpiel. Noworodka i niemowlaka nie trzeba kąpać codziennie. Zbyt częste i zbyt długie kąpiele mogą spowodować przesuszenie skóry, dlatego zwykle zaleca się wykonywać je 2-3 razy w tygodniu. W pozostałe dni wystarczy toaleta na przewijaku: zmiana pieluszki, przemycie oczu, oczyszczenie i osuszenie fałdek skóry oraz nawilżenie skóry (jeśli jest potrzebne).

Podczas kąpieli i toalety maluszka najlepiej sprawdzają się delikatne kosmetyki od 1. dnia życia. Należy bezwzględnie unikać produktów przeznaczonych dla dorosłych oraz dla starszaków – mogą zawierać barwniki, parabeny, silikony lub substancje zapachowe, które nie są wskazane w pielęgnacji maluszków.

Bezpieczny sen noworodka i niemowlaka – jak zapobiec SIDS?

Noworodki i małe niemowlęta mogą spać nawet 16-18 godzin na dobę. Bardzo ważnym zadaniem rodziców jest zapewnienie im warunków do bezpiecznego snu. Mowa tu nie tylko o cichym i spokojnym otoczeniu, które sprzyja zasypianiu, ale też o podjęciu działań, które zmniejszają ryzyko SIDS, czyli nagłej śmierci łóżeczkowej niemowląt.

Na największe ryzyko SIDS narażone są maluszki, które pochodzą z ciąż powikłanych (np. poważną infekcją, anemią mamy), wcześniaki, dzieci z mała masą urodzeniową oraz te, które uzyskały niską punktację w skali Apgar. Trzeba jednak pamiętać, że przyczyny śmierci łóżeczkowej nie są do końca poznane, dlatego profilaktykę SIDS należy wprowadzić u wszystkich niemowląt.

Aby zminimalizować ryzyko SIDS, zaleca się:

• układać dziecko do spania na pleckach,
• usunąć z łóżeczka wszystkie niepotrzebne elementy: pluszaki, zabawki, poduszki, ochraniacze, pieluszki itp.,
• zapewnić dziecku nowy i odpowiednio twardy materacyk do spania,
• korzystać ze śpiworków zamiast z tradycyjnej pościeli,
• układać malucha do snu we własnym łóżeczku, a nie w łóżku rodziców,
• unikać przegrzewania dziecka i zapewnić w pomieszczeniu temperaturę na poziomie 18-21C. 

Wizyty patronażowe, szczepienia i wybór pediatry – harmonogram na pierwsze tygodnie

W pierwszych tygodniach życia należy również pamiętać o kwestach medycznych. Opuszczając szpital, rodzice otrzymują książeczkę zdrowia dziecka oraz zestaw zaleceń do domu. Wśród nich powinna znaleźć się informacja o konieczności zapisania malucha do pediatry oraz umówienia wizyty położnej.

Pierwsza wizyta patronażowa położnej odbywa się tuż po powrocie do domu. Warto jak najwcześniej zadzwonić do wybranej położnej i poinformować ją o narodzinach dziecka – dzięki temu specjalistka zawczasu zarezerwuje w swoim grafiku dogodny dla wszystkich termin.

Po narodzinach maluszka, należy też wybrać dla niego pediatrę. Przychodnię zwykle wskazuje się jeszcze podczas pobytu w szpitalu. Po powrocie do domu warto natomiast zadbać o umówienie terminu pierwszej wizyty u lekarza, która zwykle przypada pomiędzy 4. a 6. tygodniem życia niemowlaka. Na taką wizytę polecamy przygotować sobie listę wszystkich pytań i wątpliwości, również tych dotyczących szczepień malucha. Pierwsze „poszpitalne” szczepienia obowiązkowe odbywają się już w 2. miesiącu życia dziecka, dlatego nie warto zwlekać z rozmową o preparatach, dawkach i częstotliwości ich podawania.

Wygodne ubranka, dopasowane do pogody i temperatury w domu

W pierwszych tygodniach życia malucha warto zweryfikować zawartość jego garderoby. Choć piękne sukieneczki, spodenki na szelkach lub sweterki na guziczki wyglądają uroczo, to ich zakładanie może być dla dziecka bardzo uciążliwe. Na co dzień znacznie lepiej sprawdzają się miękkie ubranka z naturalnych tkanin (najlepiej z bawełny), które nie mają drapiących metek, szorstkich szwów lub wąskich mankietów.

Już w pierwszym miesiącu życia dziecka warto przygotować zestaw ubranek w kolejnym rozmiarze. Maluchy w tym wieku rosną jak na drożdżach! Niektóre dzieci wyrastają z kolejnych rozmiarów w zaledwie kilka tygodni, a inne mogą nosić „noworodkowe” 56 nawet po 2. miesiącu życia. Zarówno pierwsza, jak i druga sytuacja jest zupełnie normalna, o ile tylko wzrost i waga dziecka mieszczą się w siatkach centylowych.

>>Siatki centylowe - co to jest, jak je czytać i jakie są normy?

Ostatnią ważną kwestią jest konieczność dostosowania dziecięcego ubranka do pogody. Złotą zasadą jest zakładanie niemowlakowi o 1 warstwę więcej niż sobie. Dzięki temu można uniknąć przegrzewania dziecka, które może mieć poważne konsekwencje (chociażby w postaci infekcji). Temperaturę ciała maluszka zawsze należy sprawdzać na karku – jeśli karczek jest ciepły, to dziecko na pewno nie marznie. Warto za to zrezygnować z oceny temperatury dłoni i stópek. Maluszki często mają chłodne dłonie nawet wtedy, kiedy jest im ciepło i komfortowo.