Obrzęk kostek w obydwu nogach – czego może być objawem?

Obrzęk jest objawem potocznie nazywanym opuchlizną, ponieważ w przypadku jego wystąpienia określone partie ciała, w tym przypadku kostki, ulegają spuchnięciu. Jeśli dodatkowo towarzyszy mu stan zapalny, to pojawiają się dolegliwości bólowe i zaczerwienienie skóry (1).

Co to jest obrzęk kostek u nóg?

Obrzęk kostek jest konsekwencją nadmiernego wycieku z naczynia krwionośnego płynu zawartego w krwi i chłonce oraz gromadzenia się go między komórkami. Powstaje wtedy, gdy płynu zbierze się wokół kostek zbyt dużo. Do takiej sytuacji dochodzi najczęściej wtedy, gdy (1):

• zwiększy się przepuszczalność ściany naczynia – np. podczas stanu zapalnego lub w alergii,
• rośnie ciśnienie w części naczynia przez pojawienie się przeszkody tamującej przepływ krwi w naczyniu – np. w zakrzepicy,
• przepływ w naczyniu zwalnia, a ciśnienie wewnątrz całego naczynia wzrasta – np. przy niewydolności serca lub niewydolności żylnej,
• skład płynu jest nieprawidłowy, przez co jest rzadszy, niż powinien – np. w przebiegu niektórych chorób wątroby i nerek lub przy anoreksji albo niedożywieniu.

Obrzęk kostek – przyczyny

Obrzęk kostek w obydwu nogach nigdy nie pojawia się bez powodu. Jego wystąpienie należy więc potraktować poważnie i spróbować znaleźć przyczynę dolegliwości. W wielu przypadkach puchnięcie kostek u nóg jest wynikiem problemów z funkcjonowaniem narządu.

Do najczęstszych przyczyn występowania obrzęku wokół obu kostek u nóg należą (1,2,3):

• zakrzepica – możliwa przyczyna opuchlizny to zarówno zakrzepica żył powierzchownych kończyn dolnych (żylaków), jak i zakrzepica żył głębokich kończyn dolnych (żylna choroba zakrzepowo-zatorowa),
• utrudniony odpływ chłonki – przepływ przez naczynia może utrudniać np. guz (nowotwór), zrosty (np. po operacji) lub choroba zakaźna,
• choroby serca – do puchnięcia kostek może prowadzić niewydolność prawej komory serca,
• niewydolność układu naczyń żylnych kończyn dolnych – jeżeli transport krwi przez naczynie żylne do serca jest nieprawidłowy, dochodzi do jej zastoju krwi w niższych partiach kończyny, czyli w obrębie kostek,
• cukrzyca – skutkiem mogą być zmiany naczyniowe oraz pogorszenie przepuszczalności ścian naczyń dla płynów.

Ból i opuchlizna kostek może być także objawem niewydolności nerek lub wątroby, schorzeń reumatoidalnych czy zaburzonej pracy gruczołu tarczowego (1,2,3).

Obrzęk kostek nóg – kiedy iść do lekarza?

Wiadomo już, że obrzęk kostek u nóg jest objawem, który może mieć bardzo wiele źródeł. Samemu zwykle trudno jest stwierdzić, skąd się wziął. Dlatego zawsze wtedy, gdy nie wiadomo, jaka jest przyczyna obrzęku i w dodatku utrzymuje się on dłużej niż 2–3 tygodnie, należy pilnie skonsultować się z lekarzem (1). Wcześniejszą wizytę warto rozważyć wtedy, gdy obrzęk utrzymuje się nawet podczas spoczynku i w nocy, a przy wykonywaniu umiarkowanych czynności nasilają się dolegliwości bólowe.

Jak leczyć obrzęk kostek w obydwu nogach?

Na obrzęk kostek u nóg zaleca się leczenie przyczynowe. Oznacza to, że najpierw trzeba znaleźć przyczynę dolegliwości, a następnie zacząć ją leczyć. Na objawy np. przewlekłej niewydolności żylnej lekarz może zalecić tabletki na opuchnięte kostki, które doprowadzą do zmniejszenia ich nasilenia.

Przy obrzęku kostek w obydwu nogach zaleca się także częsty odpoczynek z kończynami uniesionymi powyżej poziomu serca. Pomocne mogą być także zimne okłady, które przy dużej opuchliźnie powinno się robić przez ok. 10–15 minut i powtarzać co 2–3 godziny.

Bibliografia:

1. Boboryk D., Obrzęk – jakie są rodzaje obrzęków i w jakim przypadku należy zgłosić się do lekarza, Medycyna praktyczna dla pacjentów, 2022.
2. Szczeklik W., Kokot F., Strzeszyński Ł., Obrzęki, Medycyna praktyczna dla pacjentów, 2021.
3. Szczeklik, Gajewski P., Interna Szczeklika. Podręcznik chorób wewnętrznych, Medycyna Praktyczna, Kraków, 2019.