Aspartam - czym jest, gdzie go znajdziemy i czy jest szkodliwy?

Czym jest aspartam?

Aspartam to związek chemiczny wykorzystywany przede wszystkim w produkcji żywności dietetycznej i o obniżonej kaloryczności. Słodzik ten nierzadko znajdziemy również w artykułach spożywczych dla diabetyków. A wszystko to za sprawą jego unikalnych właściwości!

Mianowicie, aspartam nadaje słodki smak żywności, a przy tym także nie dostarcza kalorii! Jak to możliwe? Związek ten w świetle przewodu pokarmowego metabolizowany jest do kwasu asparaginowego, fenyloalaniny, a także niewielkiej ilości metanolu. Żaden z tych związków nie stanowi źródła energii, zatem słodzik nie dostarcza kalorii. W związku z powyższym aspartam zalicza się do grupy syntetycznych substancji słodzących (słodzików).

Gdzie występuje aspartam?

Aspartam jako słodzik jest obecny przede wszystkim w produktach spożywczych o obniżonej kaloryczności, które są przeznaczone do spożywania na zimno. Są to artykuły takie jak:

• napoje gazowane i napoje mleczne,
• lody, słodycze, desery, wyroby czekoladowe,
• dżemy i inne - do smarowania pieczywa “na słodko”,
• gumy do żucia, drażetki, tick - tacki, itd.,
• żywność dietetyczna, dla osób odchudzających się, dla sportowców, dla diabetyków.

Obecność aspartamu w artykułach spożywczych oznacza się symbolem E951.

Czy aspartam jest szkodliwy?

Aspartam jako słodzik jest stosowany już od ponad 40 lat, a mimo to nadal często spotykamy się z obawami przed jego spożyciem. Właśnie tej substancji słodzącej zarzuca się szkodliwy, rakotwórczy wpływ na zdrowie. Jednak czy warto się tym przejmować?

Przede wszystkim warto wyjaśnić, że prawdopodobnie najważniejszym źródłem tezy o szkodliwym wpływie aspartamu na zdrowie jest badanie z 2006 roku opublikowane przez badaczy z European Ramazzini Foundation (ERF). We wspomnianym badaniu na szczurach testowano spożycie aspartamu. Zdaniem autorów badania konsumpcja aspartamu przez zwierzęta przyczyniała się do zwiększonego ryzyka wybranych typów nowotworów np. białaczki czy raka pęcherza moczowego. Badanie trwało 3 lata.

Jednakże okazuje się, że wspomniane badanie nie zostało uznane za odpowiednio wiarygodne. Analiza doświadczenia przez innych naukowców wykazała liczne zaniedbania, np. zwierzętom podawano aspartam w różnych porcjach (nierzadko przekraczając rekomendowane ilości), brakowało informacji na temat badanych zwierząt (np. na temat masy ciała czy spożywanych posiłków). Warto wiedzieć, że wszystkie te czynniki w znacznym stopniu mogły wpłynąć na rezultat badań.

Co więcej, jak wskazuje dr Damian Parol, aspartam to substancja o stosunkowo prostej budowie chemicznej. Składa się on z fenyloalaniny, kwasu asparaginowego oraz metanolu. Żadna z tych substancji, w ilościach dostępnych po spożyciu umiarkowanych porcji aspartamu, nie stanowi zagrożenia dla naszego zdrowia. Aby dowiedzieć się więcej na ten temat, warto zapoznać się z tym artykułem: https://www.damianparol.com/aspartame-free/.

Ocena bezpieczeństwa aspartamu

Niewątpliwie, w przypadku dodatków do żywności, udowodnienie ich bezpieczeństwa jest kluczowe jeszcze przed wprowadzeniem substancji na rynek. Dla aspartamu analiz bezpieczeństwa zrealizowano już kilka:

• Komitet Naukowy ds. Żywności (SCF) w latach 1985, 1989, 2002,
• Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) w 2006, 2009, 2011 i 2013.

Jak zgodnie podkreślają naukowcy, aspartam spożywany wraz z poziomem ADI (do 40 mg/kg masy ciała na dzień), u osób zdrowych, nie stanowi zagrożenia dla zdrowia. Także inne organizacje takie jak UK Food Standards Agency (Wielka Brytania), Health Canada (Kanada), Food Standards Australia and New Zealand (Australia i Nowa Zelandia; FSANZ) czy Food Safety Authority of Ireland również potwierdzają bezpieczeństwo stosowania tego słodzika.

Warto także zaznaczyć, że stosowanie aspartamu w artykułach spożywczych nie jest przypadkowe. Zasady stosowania tego słodzika w produkcji żywności są określone w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1333/2008. W tym dokumencie wyznaczono do jakich produktów spożywczych aspartam może być dodawany, a także w jakiej ilości.

Podsumowując, aspartam jest jedną z najlepiej przebadanych substancji słodzących. Zarówno jego budowa, jak i metabolizm, nie stanowią zagrożenia dla zdrowia człowieka. Z kolei korzyści wynikające ze spożycia aspartamu, a więc ograniczenie spożycia energii, może pomóc nam utrzymać odpowiedni bilans energetyczny diety bez rezygnacji z jej słodkiego smaku.

Bibliografia:

1. E. Wierzbicka. „Słodziki” - aspekty żywieniowe i zdrowotne. WSZECHNICA ŻYWIENIOWA SGGW, maj 2014.
2. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1333/2008 z dnia 16 grudnia 2008 r.
3. Scientific Opinion on the re-evaluation of aspartame (E 951) as a food additive. European Food Safety Authority 2013.
4. D. Parol. Czemu nie kupuję produktów aspartame-free? www.damianparol.com. Dostęp online 12.06.2022.
5. B. Sękalska. Zawartość sztucznych substancji słodzących – aspartamu, acesulfamu-k i sacharynianu sodu w napojach dietetycznych. Żywność. Nauka. Technologia. Jakość, 2007; 3:52:127 – 138.
6. M. Soffritti i wsp, First experimental demonstration of the multipotential carcinogenic effects of aspartame administered in the feed to Sprague-Dawley rats. Environmental Health Perspectives, 2006; 114:3:379–385.